IPImen ، Firewall ، NGFirewall-UTM، آیپی ایمن، فایروال ایرانی ، فایروال بومی، یوتی ام بومی، یوتی ام ایرانی، فایروال نسل بعدی ایرانی، فایروال نسل بعدی بومی

مقدمه

ارزهای دیجیتالی، به خصوص بیت‌کوین روزبه‌روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و ارزش آن‌ها به سرعت در حال افزایش است. این پول‌های مجازی بر پایه‌ی بستری به نام بلاک‌چین (Blockchain) فعالیت می‌کنند.

مدتی است که بلاک‌چین مورد توجه قرار گرفته و نظرات بسیاری نسبت به آن وجود دارد. به عنوان مثال در حالی که عده‌ای از دانشمندان آن را گام بزرگی در آینده‌ی اقتصاد و فناوری‌های تازه می‌دادند، تعدادی از کشورها پول‌های دیجیتالی و این دستاورد را ممنوع کرده و سعی دارند نمونه‌ی مخصوص به خود را تولید بکنند.

دستاوردی که این مطلب سعی در توضیح آن دارد هم‌اینک در زمینه‌های گسترده‌ای مانند مالی، معاملات زمین، حق انتشار و انتخابات الکترونیک به کار گرفته شده، پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک به عنوان جایگزینی برای سامانه‌های امروزی انتخاب گردد. در ادامه جزئیاتی از بلاک‌چین با تمرکز روی بیت‌کوین، محبوبی‌ترین ارز دیجیتالی قابل مطالعه است.

---

تعاریف اولیه:

تاریخچه

در حال حاضر عده‌ای کارشناسان سعی دارند بلاک‌چین و بیت‌کوین را دو موضوع جدا از یکدیگر معرفی کنند؛ اما حقیقت این است که این فناوری اولین بار در کدهای اصلی برنامه‌نویسی بیت‌کوین مشاهده شد. از همین رو به نظر می‌رسد بهتر است ابتدا تاریخچه‌ای از بیت‌کوین شرح داده شود.

بیت‌کوین یک ارز رمز پایه‌ی (cryptocurrency)، ارز دیجیتالی یا پول مجازی است که در اکتبر 2008 اختراع شد. در همان سال فردی ناشناس (به نظر می‌رسد هویت وی هنوز هم شناسایی نشده است) با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در مقاله‌ای نوشت، بیت‌کوین یک سامانه‌ی پرداخت الکترونیک همتا به همتا1 است. سپس در ژانویه‌ی 2009 کدهای این پول مجازی به صورت منبع باز در اختیار عموم مردم قرار گرفت.

شبکه‌ی بیت‌کوین در سال 2009 با استخراج اولین واحد توسط ناکاموتو آغاز به کار کرد. سپس این فرد در سال 2011 از تمام مجامع عمومی، تالارهای گفتگوی مختص بیت‌کوین، مقالات و برنامه‌نویسی ناپدید شد. با وجود مخفی شدن وی، توسعه‌ی آن ادامه یافته، برنامه نویسان سعی کردند کاربردهای مختلفی برای آن پیدا کنند. برای نمونه می‌توان به نوسانات شدید ارزش آن در 12 مارس 2013 اشاره کرد به گونه‌ای که در صبح همان روز با سقوط 23 درصدی به 37 دلار رسید و در بعد از ظهر افزایش پیدا کرد.

در سال 2013 وبگاه‌ها، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های بسیاری در حوزه‌ی بیت‌کوین شروع به سرمایه‌گذاری و فعالیت کردند تا جایی که ارزش آن در نوامبر همان سال به 1108 دلار رسید؛ اما با انجام تحقیقات از سوی قوانین اجرایی مواجه شد.

وزارت امنیت داخلی آمریکا در سال 2013، تبادل بیت‌کوین را ممنوع کرد. به دنبال این رویداد شرکت «‌اِم‌تی. گاکس» (MT. Gox) که 70 درصد تراکنش‌ها را در اختیار داشت، در سال 2014 به علت به سرقت رفتن 744 هزار واحد از این ارز اعلام ورشکستگی کرد.

به مرور زمان ارزهای دیجیتالی دیگری مانند «لایت‌کوین» (Litecoin) و «داگی‌کوین» (Dogecoin) بر پایه‌ی بیت‌کوین به وجود آمدند؛ اما به علت نوساناتی که روی ارزها وجود داشت، افراد با احتیاط بیشتری روی آن سرمایه‌گذاری می‌کردند. همین موضوع باعث شد کارشناسان در سال 2016 بیت‌کوین را یک فناوری شکست‌خورده به حساب آورند. با وجود این در لحظه‌ی نگارش این مطلب ارزش بین کوین به شدت در نوسان بوده، افزایش می‌یابد.

از طرفی با وجود این که بسیاری از کشورها مانند روسیه، چین و آلمان مبادلات آن را ممنوع کرده‌اند، محبوبیت بلاک‌چین در حال گسترش پیدا کردن است.

بلاک‌چین چیست؟

مارک اندرسون (Marc Andreess)، مؤسس شرکت خدمات رایانه‌ای «نت‌اسکیپ» (Netscape) درباره‌ی بلاک‌چین می‌گوید:

بلاک‌چین روشی برای کاربران اینترنتی است تا قطعه‌ای از دارایی‌های دیجیتالی یکتای خود را به دیگر کاربران انتقال بدهند. این انتقال تضمین شده، امن است و هیچ‌کس نمی‌تواند مشروعیت آن را به چالش بکشد. عواقب این پیشرفت بسیار اغراق‌آمیز است.

مایکاح وینکلسپکت (Micah Winkelspecht)، مؤسس و مدیر شرکت آمریکایی «جم» (GEM)، ارائه‌دهنده‌ی بلاک‌چین نیز در گذشته گفته بود:

بلاک‌چین می‌تواند یک پایگاه داده، پروتکل یا نرم‌افزار باشد. زمانی که اطلاعات ذخیره می‌شود، دیگر امکان بازنویسی و تغییر آن وجود ندارد. این طراحی باعث می‌شود تا بلاک‌چین، یک سوابق تاریخی دائمی ایجاد کند.

ساده‌ترین تعریف برای بلاک‌چین، یک «فهرست دیجیتالی توزیع شده» (described as digital ledger) است.

بلاک‌چین یک پایگاه داده‌ی توزیع شده است که امکان انتقال اطلاعات از یک مکان به مکان دیگر را با امینت بالا فراهم می‌کند. یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این فناوری همین توزیع شده بودن آن است؛ زیرا باعث می‌شود نسخه‌های متعددی از داده‌ها درون چندین رایانه وجود داشته باشند. این رایانه‌ها یک شبکه‌ی همتا به همتا را شکل می‌دهند. به این معنی که هیچ پایگاه داده یا سروری مرکزی وجود نداشته و هر ماشین به عنوان گرهی از شبکه ایفای نقش می‌کند.

مبادلات بستر بلاک‌چین از طریق رمزنگاری نامتقارن2 صورت می‌گیرد. به علت طبیعت توزیع شده بودن بلاک‌چین داده‌های تمام تراکنش‌های جدید باید در همه‌ی گره‌های شبکه منتشر بشوند تا جامعیت شبکه حفظ گردد. در نتیجه تمام این بخش‌ها باید با یکدیگر هماهنگ بوده و دارای یک نسخه‌ی واحد باشند. به همین منظور اکثر گره‌های شبکه باید در یک راستا عمل بکنند.

هر یک از بلاک‌های موجود در فناوری مورد بحث با فهرستی از تراکنش‌ها به وجود می‌آیند و دارای یک هِدِر هستند. این هدر خود شامل 3 نوع داده‌ی زیر می‌شود:

1 - اطلاعات ساختاری درباره‌ی تراکنش‌های داخل بلاک

2 - برچسب زمانی و اطلاعات مربوط به «الگوریتم اثبات کار3» که برای نحوه‌ی استخراج بلاک‌های جدید و تأیید آن‌ها به کار می‌رود.

3 - از طریق الگوریتم رمزنگاری هش به بلاک والد اشاره می‌کند. منظور از والد در اینجا بلاک قبلی است.

داده‌های بالا زنجیره‌ای از بلاک‌ها را که بخشی از بلاک‌چین هستند تولید می‌کنند و هر یک از آن‌ها توسط کد هشی (امضای دیجیتالی) که در هِدِر قرار دارد و متعلق به بلاک قبل است، قابل شناسایی هستند.

هر بلاک جدید توسط فرایندی به نام «ماینینگ» (mining) به وجود می‌آید که با اعتبارسنجی به تراکنش‌ها، آن‌ها را به زنجیره اضافه می‌کند. برای مثال در بستر بیت‌کوین، در هر 10 دقیقه یک بلاک جدید استخراج می‌شود؛ اما این زمان برای ارزهای مختلف متفاوت است. به ازای هر بلاک تازه‌ای که استخراج می‌شود، ماشین استخراج‌کننده یک پاداش مالی دریافت می‌کند. این پاداش برای بیت‌کوین، 25 واحد بود هر چند به نظر می‌رسد میزان آن از اواخر سال 2016 به نصف کاهش پیدا کرد؛ به عبارت دیگر هر 210 هزار بلاکی که پردازش می‌شود میزان جایزه‌ی دریافتی نصف خواهد شد و این واقعه در نوبت بعد در تاریخ 8 ژوئن 2020 رخ می‌دهد و میزان را به 6.25 بیت‌کوین کاهش می‌دهد.

به‌منظور استخراج هر بلاک جدید در شبکه، ماشین‌ها برای حل یک مسئله‌ی ریاضی بسیار سخت و منحصر به فرد با یکدیگر رقابت می‌کنند. حل این مسئله بسیار ارزشمند است؛ اما از زمان اختراع بیت‌کوین و استخراج اولین واحد آن، پیچیدگی حل مسئله به صورت پیوسته افزایش یافته و در نتیجه قدرت محاسباتی بیشتری می‌طلبد. با توجه به بعضی گزارش‌های منتشر شده در سال 2016، استخراج بیت‌کوین، به حل بیش از 450 هزار تریلیون محاسبه در ثانیه نیازمند بود. همچنین بر اساس محاسبات انجام شده در سال 2015، حفظ زیرساخت‌های ماینینگ در سامانه‌های بیت‌کوین حدود 600 میلیون دلار هزینه در بر دارد.

ظاهراً یکی از مزایای افزایش پیچیدگی الگوریتم اثبات کار امن‌تر کردن بیت‌کوین است؛ اما همین موضوع باعث شده است که دیگر نتوان با استفاده از رایانه‌های خانگی به استخراج ارز دیجیتالی پرداخت. در نتیجه بیشتر عملیات‌های ماینینگ در مزارع وسیعی از منابع محاسباتی صورت می‌گیرد. کلمه‌ی ظاهراً در ابتدای این بخش از آن جهت به کار رفته است که سامانه‌های استخراج بیت‌کوین ممکن است باعث ایجاد «حمله‌ی 51 درصد4» در بستر بلاک‌چین شده و ساختار آن را تغییر بدهد.

به علاوه بر اساس محاسبات انجام شده عملیات ماینینگ به انرژی الکتریکی بسیاری نیاز دارد. برای مثال استخراج هر بین کوین مصرف برقی معادل 1.57 خانواده‌ آمریکایی در طول روز دارد و در طول هر روز حدود 360 هزار تراکنش بیت‌کوین صورت می‌گیرد که نشان از مصرف انرژی سرسام‌آور آن دارد.

---

ساختار بلاک ها:

چه چیزی داخل بلاک‌چین قرار دارد؟

به عبارت ساده در داخل هر بلاک داده‌هایی شامل عدد صحیحی قراردادی وجود دارد که برای تولید اثبات کار ضروری است. بلاک‌چین بیت‌کوین حاوی اطلاعات هدر و داده‌ی هِدر و داده‌های تراکنش است. این مجموعه یک «درخت درهم‌سازی یا مرکل» از معاملات را ایجاد می‌کند که کد هش آن در ریشه قرار دارد.

درخت درهم‌سازی، درختی باینری، از مقادیر هش است. در پایین‌ترین سطح درخت، به هر تراکنش گرهی شامل مقادیر هش تعلق می‌گیرد. در لایه‌ی بالایی یا گره پدر مقادیر هش فرزندان با یکدیگر ترکیب شده و ارزشی جدید ایجاد می‌کنند و این عمل تا رسیدن به ریشه ادامه می‌یابد. این ساختار درختی اجازه می‌دهد تا عملیات اعتبارسنجی از گره فرزند تا ریشه با سرعت بالاتری صورت بگیرد. همچنین از آنجایی که هر خروجی بیت‌کوین تنها یک‌بار تولید می‌شود تا زمانی که رها شده باشد می‌توان درخت را از طریق الگوریتم‌های هرس سازی کوتاه کرد تا سرعت عملیات افزایش یابد.

چگونه زنجیره‌ی بلاک تشکیل می‌شود؟

 

هر بلاک شامل کد هشی است که به بلاک قبلی اشاره می‌کند. در بلاک‌چین بیت‌کوین، هِدر بلاک‌ها بخشی مخصوصی به کد هش بلاک‌های قبلی دارند. در نتیجه هر کدام به نمونه‌ی قبلی خود اشاره کرده و زنجیره‌ای پیوسته ایجاد می‌کنند. بعضی مواقع در این زنجیره یک انشعاب (fork) رخ می‌دهد و این موضوع به دلیل پردازش دو بلاک در فاصله‌ی زمانی بسیار کوتاه است. در این شرایط بلاک‌های بعدی ممکن است روی هر دو انشعاب قبلی ادامه پیدا کنند و با وجود این معتبر باقی بمانند. البته در فرآیندهای بعدی یک انشعاب از دیگری طولانی‌تر خواهد شد و شبکه انشعاب بزرگ‌تر را می‌پذیرد و انشعاب دیگر تا زمانی که طولش بیشتر از دیگری نشود مورد بازبینی قرار نمی‌گیرد.

همچنین هر تراکنش یک کد هش 64 کاراکتری تولید می‌کند. این کد با کد هش قبلی ترکیب می‌شود تا یک بلاک جدید ایجاد کند.

آجای ویج (Ajay Vij)، معاون مدیر و رییس بخش خدمات مالی شرکت «اینفوسیس» (Infosys)، گفت:

هر بلاک با استفاده از بلاک‌های جدید، یک ترتیب خطی، زمانی و رشته کاراکترهای یک‌بار مصرف تولید می‌کند. به همین دلیل دست‌کاری و ایجاد اطلاعات نادرست و غیرقابل ردیابی، تقریباً غیرممکن است.

زمان ایجاد بلوک‌های کنترل شده

بلاک‌چین به گونه‌ای طراحی شد که میانگین زمان برای تولید یک بلاک ثابت باقی بماند. به عنوان مثال این زمان برای بیت‌کوین 10 دقیقه است. این در حالی است که دیگر ارزهای دیجیتالی دارای زمان‌های متفاوتی مانند 30 ثانیه یا 5 دقیقه هستند. زمان تولید بلاک با اضافه شدن مقادیری متفاوت به داخل آن به دست می‌آید.

در بیت‌کوین، مقدار هش بلاک باید به شدت کمتر از ارزش وارد شده باشد تا مورد پذیرش قرار گیرد. این عدد با توجه به قدرت کامل محاسباتی شبکه متفاوت است. هر چه قدرت پردازشی بیشتر باشد ارزش کسب ارائه شده کمتر خواهد بود و تولید بلاک سخت‌تر خواهد شد.

ذخیره‌سازی اطلاعات

 

تراکنش‌ها از عملکردهایی مانند ارسال پیام از طریق اسکریپت «OP_RETURN» در هنگام معاملات بیت‌کوین پشتیبانی می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا معاملات بیت‌کوین بیش از نمونه‌های دستی گسترش پیدا کنند. یک فرستنده انتخاب می‌کند که متنی در داخل تراکنش جایگذاری شده و این تراکنش به بخشی از زنجیره‌ی بلاک‌ها تبدیل می‌شود. این پیام را به راحتی می‌توان بازیابی کرد؛ اما تغییر آن تقریباً غیرممکن است، مگر این که تمام بلاک از ابتدا نوشته شود. در نتیجه این بستر می‌تواند قابلیتی را برای ذخیره‌سازی پیام‌های کوتاه ارائه بدهد.

برای نمونه کد هش یک فایل می‌تواند در یک تراکنش قرار بگیرد. به همین علت کاربران می‌توانند محتوای پیام را بررسی کرده و اصلی بودن و دست‌کاری نشدن آن را مورد تأیید قرار بدهند.

تفاوت بین بلاک‌چین آزاد و مجوزدار

همان‌گونه که در بخش‌های قبل گفته شد بلاک‌چین بر پایه‌ی سه فناوری کلیدهای رمزنگاری، شبکه‌ای توزیع شده و پروتکل‌های خدمات‌دهی شبکه کار می‌کند. بیت‌کوین یکی از اصلی‌ترین بسترهای این فناوری شناخته می‌شود. هر شخصی قابلیت استفاده از کلیدهای رمزنگاری آن را داشته و همه می‌توانند به شبکه‌ی آن ملحق بشوند. همچنین افراد قابلیت تبدیل‌شدن به ماینرهای شبکه و دریافت جایزه‌ی آن را دارند. به علاوه ماینرها می‌توانند در هر زمانی که بخواهند شبکه را ترک کرده و بعد از مدتی به آن بازگردند و به علت دسترسی کاملی که دارند، از تمام فعالیت‌های شبکه در زمان غیبت خود با خبر شوند.

به طور کلی هر شخصی تا زمانی که به مقررات پایبند باشد می‌تواند به مطالعه‌ی شبکه پرداخته، در آن تغییرات قانونمند یا بلاک جدیدی در زنجیر ایجاد کند. به همین دلیل به آن بلاک‌چین عمومی گفته می‌شود؛ اما راه‌های دیگری نیز برای ساخت بلاک‌چین وجود دارد.

بلاک‌چین می‌تواند به گونه‌ای ایجاد شود که خواندن اطلاعات در آن به مجوز نیاز داشته باشد، در نتیجه گروه‌هایی که می‌توانند به انجام تراکنش در آن پرداخته یا بلاک جدیدی در آن ایجاد بکنند، محدود خواهند شد.

برای مثال ارز دیجیتالی «ریپل»، در بستر یک بلاک‌چین مجوزدار شکل گرفته است. یک استارت‌آپ تعیین می‌کند چه کسی می‌تواند در شبکه‌ی آن‌ها تراکنش انجام بدهد. برای نمونه می‌توان به «CGI»، «MIT» و مایکروسافت اشاره کرد که علاوه بر تأیید تراکنش‌ها، گره‌های خود را نیز در نقاط مختلف جهان ایجاد می‌کنند.

یک توسعه دهنده‌ی بلاک‌چین ممکن است بخواهد همه‌ی افراد امکان مطالعه‌ی اطلاعات را داشته باشند؛ اما نخواهد که هر کسی امکان دسترسی به گره‌ها، تأیید معامله، ماینینگ یا خدمات امنیت شبکه را به دست آورد. این موضوع یک وضعیت رقابتی است که کارآفرینان آن را در بسترهای مختلف تجربه می‌کنند.

مقایسه‌ی بلاک‌چین با ویکی‌پدیا

بسیاری از مردم با استفاده از بلاک‌چین می‌توانند رکوردی از اطلاعات را ایجاد کنند و دیگران نیز روی نوع ذخیره‌سازی و بروزرسانی آن نظارت خواهند داشت. به طور مشابه نوشته‌های ویکی‌پدیا محصول یک ناشر نیست و هیچ‌کس روی‌داده‌های آن کنترلی ندارد. با وجود این بلاک‌چین و ویکی‌پدیا با یکدیگر چندین تفاوت اساسی دارند. درست است که هر دوی این بسترها توسط سامانه‌های توزیع شده اجرا می‌شوند؛ اما ویکی‌پدیا در «شبکه‌ی جهانی اطلاعات» و با استفاده از مدل شبکه‌ی «مشتری-خدمات دهنده» فعالیت می‌کند.

در اینجا مشتری با توجه به مجوزهای خود می‌تواند به اطلاعاتی که در یک سیستم مرکزی ذخیره شده دسترسی پیدا کرده و محتویات ویکی‌پدیا را تغییر بدهد. زمانی که کاربر به صفحه‌ی ویکی‌پدیا دسترسی پیدا کند، یک نمونه‌ی بروزرسانی شده از نسخه‌ی اصلی محتویات این بستر دریافت می‌کند و مدیریت پایگاه داده در اختیار ادمین باقی‌مانده و دسترسی و مجوزها در اختیار یک مقام مرکزی به جا می‌ماند.

زیرساخت دیجیتالی ویکی‌پدیا به سامانه‌های محافظت شده و پایگاه داده‌های مرکزی مورداستفاده‌ی دولت‌ها، بانک‌ها و بیمه‌ها در عصر حاضر، شباهت بسیار دارد. مدیریت این مراکز، بروزرسانی، دسترسی و اقدامات محافظتی در برابر حملات سایبری، توسط مدیران و صاحبان آن‌ها صورت می‌گیرد. در مقابل ستون فقرات فناوری پایگاه داده‌ی توزیع شده‌ی بلاک‌چین کاملاً متفاوت است. پایگاه داده‌ی آن هیچ مدیری ندارد و هیچ‌کس نمی‌تواند کنترل آن را بر عهده بگیرد.

بلاک‌چین بیت‌کوین یک زنجیره‌ی عمومی به اشتراک گذاشته شده است. این موضوع بیان می‌کند همه‌ی افراد به زنجیره و بلاک‌ها دسترسی کامل داشته و نه تنها می‌توانند اطلاعات آن را مورد مطالعه قرار دهند؛ بلکه می‌توانند بلاک جدیدی را نیز به آن اضافه بکنند.

هر کاربر می‌تواند گرهی کامل را با دریافت یک کپی از تمام بلاک‌چین را که شامل داده‌های تمام تراکنش‌ها و رکوردها است، اجرا کند. سپس هر گره خود به صورت مستقل می‌تواند معاملات ورودی را پردازش کرده و آن‌ها را گسترش بدهد.

هیچ گره‌ی مرکزی وجود نداشته و داده‌ها به صورت توزیع شده هستند؛ اما هر گره می‌تواند به صورت مستقل عمل کرده و اقدامی را که موردپذیرش قرار گرفته است در سراسر شبکه منتشر بکند.

نسخه‌ی اصلی ویکی‌پدیا روی سرور بروزرسانی شده و همه‌ی کاربران به نسخه‌ی جدید آن دسترسی دارند. در بلاک‌چین نیز همین عمل صورت می‌گیرد، با این تفاوت که هر گره به صورت مستقل پردازش می‌شود و در نتیجه هر گره نسخه‌ی خود را از رویدادها ایجاد کرده و برورزسانی می‌کند. این موضوع نیاز به وجود یک رابط قابل‌اعتماد را از بین می‌برد.

اصل اعتماد یکی از مهم‌ترین موضوعات برای برقراری ارتباط دو گروه با یکدیگر است. این اصل در دنیای دیجیتال با احراز هویت و بررسی مجوزها بررسی می‌گردد. به عبارت ساده‌تر در دنیای مجازی سؤالاتی مانند «آیا شما همان فردی که ادعا می‌کنید هستید؟» و «آیا شما مجاز هستید کاری را که می‌خواهید، انجام بدهید؟» مطرح می‌شود.

کلید رمزنگاری خصوصی (private key cryptography)، در زمینه‌ی فناوری بلاک‌چین، یک ابزار مالکیت قدرتمند است که نیازهای احراز هویت را فراهم می‌کند. داشتن یک کلید خصوصی به معنای مالکیت است. با وجود این تأیید اعتبار تنها کافی نیست. بلکه شبکه‌ای توزیع شده و همتا به همتا مورد نیاز است تا خطر جعل و شکست داده‌ها از بین برود. این شبکه باید نسبت به حسابداری و امنیت معاملات متعهد باشد. تأیید اعتبار تراکنش‌ها، نتیجه تأیید آن توسط کل شبکه است. (پروتکل بلاک‌چین)

تأیید اعتبار راهی است که به شیوه‌ی یاد شده در فضای دیجیتالی نیاز به اعتماد گران قیمت را از بین می‌برد. در دنیای امروز کارآفرینان صنایع مختلف در سراسر دنیا با پیامدهای این پیشرفت آَشنا شده و ارتباطات بین‌المللی جدید و قدرتمندی را ممکن ساخته‌اند.

فناوری بلاک‌چین در بیشتر موارد به عنوان ستون فقرات لایه‌ی تراکنش در اینترنت شناخته می‌شود.

---

تاثیر در اقتصاد:

چگونه بلاک‌چین در اقتصاد تأثیر می‌گذارد؟

با توجه به مطالب گفته شده، هر زمان که یک معامله‌ی بیت‌کوین رخ می‌دهد داده‌های آن در یک بلاک دیجیتالی ذخیره شده، به زنجیره‌ی اصلی متصل می‌گردد؛ مانند اینترنت، بلاک‌چین نیز دارای بستری توزیع شده است که از الگوریتم پیچیده‌ای تقریباً غیر قابل هک استفاده می‌کند. همچنین آن را می‌توان به عنوان نوعی فناوری اشتراک فایل که در دسترس همه قرار دارد نیز به حساب آورد که تنها در زمان خرید و فروش ارز تغییر پیدا کرده، گسترش می‌یابد.

ماهیت غیر متمرکز ارزهای رمز پایه بسیاری از فناوری‌های دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این ارزها غیرقابل کنترل بوده و با هیچکدام یک از قوانین موجود همخوانی ندارند. در نتیجه بسیاری از افراد آن را روشی جدید برای ثبت اطلاعات به حساب می‌آورند. با توجه به اینکه بلاک‌چین امنیت نسبتاً بالایی را فراهم می‌کند و حجم عظیمی از داده‌ها توسط دولت‌ها، بانک‌ها، کسب و کارها و بسیاری حوزه‌های دیگر ذخیره می‌شوند، به نظر می‌رسد بلاک‌چین به زودی خود را از ارزهای دیجیتالی جدا کرده و کاربردهای گسترده‌ای در آینده‌ی نزدیک برای آن در نظر گرفته شود.

بسیاری از مؤسسات مالی، بزرگ‌ترین بانک‌ها، اندیشکده‌ها، شرکت‌های مشاوره و دولت‌ها هم‌اکنون در مورد تأثیرات اقتصادی بلاک‌چین تحقیق می‌کنند. شرکت «آر 3» هم‌اکنون در تلاش است به سؤالات مطرح شده در این حوزه پاسخ بدهد.

فناوری بلاک‌چین به شعبه‌های بانک‌ها در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به باز و بسته کردن ارتباطات دو طرفه، از بستری امن بهره‌مند شوند. با بهره‌مندی از پروتکل‌های فعلی، انجام تراکنش‌های بین‌المللی به چندین روز زمان نیاز دارند؛ اما بستر موردبحث این زمان را به یک کلیک روی ماوس کاهش می‌دهد. همچنین استارت‌آپ‌های بسیاری وجود دارند که ایده‌های آن‌ها بر پایه‌ی بلاک‌چین شکل گرفته است.

در ادامه می‌توان تعدادی از تأثیرات این فناوری را مطالعه کرد.

بلاک‌چین در اقتصاد

در کتاب «انقلاب بلاک‌چین» (Blockchain Revolution)، نوشته‌ی دان و الکس تاپ‌اسکات (Don & Alex Tapscott) که در سال 2016 منتشر شد آمده است:

بلاک‌چین نه تنها یک فهرست دیجیتالی توزیع شده‌ی پایدار از معاملات اقتصادی و مالی است؛ بلکه می‌توان آن را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که هرگونه داده‌ی ارزشمندی را ذخیره‌سازی کند.

بانک‌ها و مؤسسات مالی در عصر حاضر از تمام امکانات آنلاین و دیجیتالی فعلی به منظور ارائه‌ی خدمات بهره گرفته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد هنوز هم روش‌هایی برای افزایش سرعت بازارهای بین‌المللی این حوزه وجود داشته باشد.

در حال حاضر بانک‌های خاصی در بعضی کشورها از پایگاه داده‌ای امن برای ذخیره‌سازی اطلاعات تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. برای بانکی که با دیگر شعبه‌های خود در سراسر جهان مبادلات انجام می‌دهد، یک پایگاه داده‌ی امن باید از هر دو سو باز و بسته شود؛ اما این روش با وجود فراهم کردن سطح امنیتی بالا، به صرف هزینه و زمان بسیار بالایی نیاز دارد.

در یک نظرسنجی انجام شده توسط تحلیلگران، 33 درصد شرکت‌کنندگان گفتند انتظار دارند در سال 2018، استفاده از فناوری بلاک‌چین به عنوان بخشی از بانکداری تصویب شود و بیشتر افراد باقی‌مانده این شرایط را برای سال 2020 در نظر گرفته‌اند.

با توجه به نظرسنجی انجام گرفته، هم‌اکنون 69 درصد از بانک‌ها در حال آزمایش فناوری بلاک‌چین مجاز هستند. به علاوه نیمی از بانک‌ها نیز در حال همکاری با شرکت‌های نوپای فین‌تک (FinTech) و دیگر شرکت‌های فناوری هستند تا قابلیت‌های آن افزایش پیدا کند.
هم‌اکنون بیش از 5 مورد استفاده برای بلاک‌چین در نظر گرفته شده است که شامل پرداخت، مدیریت هویت دیجیتال، پاک‌سازی و تسویه حساب، نامه‌های اعتباری و پیوندهای وام می‌شود.

پایانی بر مرد میانی (واسطه‌ها)

در صورت به کارگیری بلاک‌چین مؤسسات بین‌المللی مالی می‌توانند بسیار سریع‌تر از گذشته به انجام تراکنش در سراسر جهان پرداخته، از مزایای بیشتری در زمینه‌ی تبدیل ارز برخوردار شوند. به علاوه با زمانی که به دست می‌آورند، سرمایه‌گذاری‌های بیشتری صورت خواهد گرفت.

تجار اقتصادی متوجه مزایای بلاک‌چین شده‌اند؛ زیرا این ویژگی روند فروش سهام را سریع‌تر خواهد کرد. به کمک این فناوری بسیاری از واسطه‌های موجود حذف خواهند شد. همچنین علاوه بر مؤسسات مالی، بسیاری از سازمان‌ها می‌توانند از بلاک‌چین برای برقراری ارتباطات درون سازمانی استفاده بکنند.

شرکت گلدمن ساکس، تخمین می‌زند، اگر مؤسسات مالی سراسر جهان از بلاک‌چین استفاده کنند، سالانه 6 میلیارد دلار در اقتصاد جهانی صرفه‌جویی خواهد شد.

صنایع دیگر:

یک پایگاه داده‌ی توزیع شده برای مؤسسات مالی می‌تواند سرعت انجام کارها در صنایع دیگر را نیز افزایش بدهد. بلاک‌چین می‌تواند بدون دخالت انسانی، رکوردهای غیرقابل تغییر را از همه‌ی تراکنش‌ها، از لحظه‌ی تأسیس شرکت وارد کرده و ذخیره کند.

برای نمونه در وبگاه «ای‌بِی» (eBay)، فروشندگان هزینه‌ی تراکنش‌های میزبانی و فروش اقلام را پرداخت می‌کنند. در حالی که بخشی از این هزینه به عنوان سود محسوب می‌گردند، حجم بالایی از آن به مؤسسات واسطه‌ای که در این تبادل دیجیتالی نقش دارند، تعلق می‌گیرد. اپن مارکت (Open market)، رقیب ای‌بِی برای حذف واسطه‌ها از بلاک‌چین استفاده کرده است، در نتیجه دو طرف معامله می‌توانند بدون نیاز به قوانین قدیمی به صورت مستقیم با یکدیگر معامله کنند.

دستاورد بالا مورد توجه سطوح پایین‌تر نیز قرار خواهد گرفت؛ زیرا دیگر نیازی نیست مصرف‌کنندگان صبر کنند تا مشروعیت پول سرمایه‌گذاری شده‌ی آن‌ها مورد تأیید قرار بگیرد.

تأثیر اجتماعی:

در طول چندین سال درباره‌ی نحوه‌ی تأثیرگذاری ارز رمز پایه روی جامعه از طریق اینترنت صحبت‌های بسیاری صورت گرفته است؛ اما برای این موضوع نمی‌توان نظر قطعی داد. همچنین مشخص نیست آیا بیت‌کوین در طول 50 سال آینده ارزش فعلی خود را حفظ خواهد کند.

با وجود این به نظر می‌رسد بازار سرمایه‌گذاری ارزی در سال 2018 به شکلی ناپایدار و غیرقابل پیش‌بینی کار خود را ادامه بدهد. از طرفی به نظر می‌رسد به علت مزایای گسترده‌ی ارائه شده توسط بلاک‌چین، این فناوری توسط مؤسسات بسیاری به کار گرفته شود. همچنین از آنجایی که تبدیل پایگاه داده‌های متمرکز موجود به بلاک‌چین از روند ساده‌ای برخوردار است، احتمالاً در آینده‌ی نزدیک بخش بزرگی از جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره خواهد شد.

---

کاربردهای بلاک چین:

در ادامه می‌توان تعدادی از موارد کاربردی این دستاورد را مطالعه کرد.

1 - بانکداری

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفته شد، مؤسسات مالی می‌توانند به کمک بلاک‌چین سرعت تراکنش‌ها را افزایش داده، زمان و هزینه‌ی مورد نیاز آن را کاهش بدهند.

مایکاح وینکلسپکت، مؤسس و مدیر شرکت آمریکایی جم، یکی از ارائه‌دهندگان بلاک‌چین گفت:

از فناوری بلاک‌چین می‌توان در زیرساخت‌های مالی موجود مانند سهام، اوراق قرضه و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد.

مؤسسات مالی، شرکت‌هایی هستند که بلاک‌چین را وسیله‌ای برای افزایش موفقیت‌های خود می‌دانند. وینکلسپکت گفت:

آن‌ها می‌توانند در حالی که سامانه‌هایشان با پلتفرم‌های شرکت‌های دیگر سازگار است، داده‌های مربوط به موجودی و دارایی‌های خود را به‌صورت رمزنگاری شده و با امنیت بالا، تولید، مدیریت و ذخیره کنند. این شرکت‌ها می‌توانند خدماتی یا دیگر مؤسسات مالی باشند.

البته مؤسسات مالی و بانک‌هایی که از بلاک‌چین استفاده می‌کنند، باید خطر کاهش قدرت در بازار تبادلات ارزی را بپذیرند.

بانک‌ها، به‌عنوان مجریان اصلی بازار تبادلات ارزی شناخته می‌شوند؛ اما این فناوری و بیت‌کوین، خلأ بزرگی در این بخش ایجاد می‌کنند؛ اما در هزینه‌ی ایجاد زیرساخت‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.

مقامات بانک انگلیسی سانتاندر (Santander) پیش‌بینی می‌کنند، بلاک‌چین می‌تواند در سال 2022 به‌صورت سالانه 20 میلیارد دلار ذخیره‌ی مالی برای بانک‌ها فراهم کند.

2 - بهداشت و درمان

اطلاعات مردم و بیماران یک جامعه یکی از حساس‌ترین انواع داده به حساب می‌آیند و محافظت از آن‌ها باید در اولین اولویت‌های مقامات قرار داشته باشد؛ زیرا نشت داده‌ها ممکن است باعث مرگ بیماران بسیاری شده، مشکلات فراوانی را برای مراکز درمانی به وجود آورند یا حتی سو استفاده‌ها و باج‌گیری‌های گسترده‌ای رخ دهد.

برای نمونه می‌توان به بعضی از گزارش‌ها اشاره کرد که بر اساس آن، تنها در سال 2015، بیش از 100 میلیون نفوذ سایبری به بخش درمانی صورت گرفته است.

از بلاک‌چین می‌توان در زمینه‌های صنعتی، پزشکی و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد. به‌عنوان مثال می‌توان آن را در بخش پزشکی -که سوابق بیماران دست‌کاری می‌شود- به کار گرفت. این فناوری به پزشکان اجازه می‌دهد تا پرونده‌ای از سوابق بیماران را با امنیت بالا ذخیره کرده و آن‌ها را در صورت لزوم در اختیار دیگر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی قرار دهند. این کار علاوه برافزایش امنیت ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها، باعث کاهش خطرها و هزینه‌های مدیریت داده‌ها می‌شود

3 - دولت‌ها

شبکه‌ی بلاک‌چین به علت قدرت خود در ذخیره‌سازی دارایی‌های دیجیتالی و تهیه‌ی تاریخچه‌ی غیرقابل تغییری از آن‌ها مورد توجه مقامات کشورهای مختلف قرار گرفته است. برای نمونه در حال حاضر دولت‌مردان انگلیس در حال تحقیق برای بهبود روش‌های ذخیره‌سازی اطلاعات توسط بلاک‌چین هستند. به علاوه وزارت زمین دوبی (DLD)، در زمان برگزاری «نمایشگاه جیتکس 2017» (GITIX 2017)  اعلام کرد، اولین نهاد دولتی در سراسر جهان خواهد بود که از این فناوری استفاده می‌کند.

وزارت زمین دوبی از بلاک‌چین برای ایجاد یک پایگاه داده‌ی امن به منظور ذخیره‌سازی داده‌های همه‌ قرار داده‌های حوزه املاک مانند اجاره‌نامه‌ها، ارتباطات با اداره آب و برق، مخابرات و دیگر صورت‌حساب‌های مرتبط با استفاده می‌کند.

به علاوه تعدادی از پژوهشگران هم‌اکنون در حال بررسی ظرفیت بلاک‌چین برای ایجاد حکومتی خودمختار هستند.

4 - قانون کپی‌رایت

یکی از مشکلاتی که تولیدکنندگان نرم‌افزار، نویسندگان، فیلم‌سازان و فعالان چندین حوزه‌های دیگر دارند؛ رعایت نشدن قانون کپی‌رایت است به گونه‌ای که حتی در بعضی موارد بیش از نیمی از فروش محصول آن‌ها به صورت غیر قانونی انجام می‌شود.

از فناوری بلاک‌چین می‌توان برای مقابله با دریافت محصولات چند رسانه‌ای به صورت غیرقانونی استفاده کرد.

5 - انتخابات الکترونیک

در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا، هک‌های گسترده‌ای روی سامانه‌های انتخاب الکترونیکی این کشور رخ داد و مقامات آمریکایی، روسیه را مسئول انجام این کار دانستند. از طرفی با توجه به تعدادی از گزارش‌های مختلفی که منتشر شده است این سامانه‌ها آسیب‌پذیر بوده و در صورت هک شدن علاوه بر به سرقت رفتن اطلاعات رأی‌دهندگان، نتیجه‌ی انتخابات تغییر می‌کند و آینده‌ی یک کشور به بازیچه‌ی هکر تبدیل خواهد شد.

ویج معتقد است از فناوری مورد بحث می‌توان برای اعتبارسنجی و جلوگیری از انجام تقلب در انتخابات الکترونیک نیز استفاده کرد.

6 - شناسایی هویت دیجیتالی

کلیدهای رمزنگاری کاربران به آن‌ها حقوق مالکیتی اعطا کرده و امکان برقراری روابط دیجیتالی را فراهم می‌کند. بلاک‌چین می‌تواند فرصت‌های مناسبی را برای ایجاد یک سامانه‌ی قدرتمند شناسایی هویت دیجیتالی فراهم کند.

از آنجایی که دارندگان کلیدهای رمزنگاری خصوصی دارای مالکیت‌های دیجیتالی هستند. بلاک‌چین یک راهکار امنت برای مدیریت شناسایی در جهان دیجیتالی به حساب می‌آید که مانع به اشتراک‌گذاری بخش عظیمی از داده‌های آسیب‌پذیر خصوصی توسط کاربران خواهد شد.

7 - توکنیزاسیون

از بلاک‌چین می‌توان برای تأیید صحت اعتبار داده‌های فیزیکی منحصر به فرد استفاده کرده و توکنی دیجیتالی را به هر کدام از آن‌ها نسبت داد. این توکن‌ها برای مرتبط ساختن دنیاهای دیجیتالی و فیزیکی به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این نشانه‌ها می‌توان برای مدیریت زنجیره‌ی تأمین، مالکیت معنوی مقابله با جعل و شناسایی تقلب بهره گرفت.

8 - اینترنت اشیا

اینترنت اشیا را می‌توان شبکه‌ای برای مدیریت ابزارهای الکترونیکی خاص متصل به اینترنت به حساب آورد. برای نمونه می‌توان به کمک این ابزارها روی دمای هوای انبارها نظارت کرد. همچنین امکان مدیریت خودکار سامانه‌ها از راه دور به کمک اینترنت اشیا فراهم می‌شود.

اینترنت اشیا می‌تواند با ترکیب نرم‌افزار، حسگرها و ایجاد شبکه‌ی تبادل اطلاعات، نظارت روی سامانه‌ها را ساده‌تر کرده، هزینه‌ها را کاهش بدهد. ترکیب شبکه‌ی ایجاد شده با اینترنت اشیا بر پایه‌ی بلاک‌چین می‌تواند قابلیت اطمینان آن را افزایش بدهد. برای نمونه گوگل، انویدیا و شرکت‌های خودروسازی که روی توسعه‌ی خودروهای بی راننده و شبکه‌های ارتباطی بین آن‌ها کار می‌کنند. می‌توانند به کمک ترکیب دو دستاورد بالا شبکه‌ای امن‌تر و قابل‌اعتماد را برای خودروها ایجاد کنند که بدون نیاز به سامانه‌ای مرکزی با سرعت بیشتری داده‌ها را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

9 - تغییر دیدگاه نسبت به اینترنت

در آینده‌ی نزدیک هر شخصی که به گونه‌ای با اقتصاد مبتنی بر پول رابطه داشته باشد، از مزایای بلاک‌چین بهره‌مند خواهد شد. با وجود این کاربردهای گسترده‌تری برای آن به وجود خواهد آمد. برای نمونه تغییر از پایگاه داده‌های مرکزی به غیرمتمرکز ممکن است برای همیشه روش تعامل را در سراسر اینترنت متحول کند. عده‌ای از متخصصان نیز از بلاک‌چین به عنوان نسل جدیدی از اینترنت یا «وب 3» (WEB 3) یاد می‌کنند.

داده‌های وبگاه‌ها در سامانه‌های مدیریت محتوا (CMS) که عملکردی مشابه پایگاه داده‌های متمرکز دارند ذخیره می‌شوند؛ اگر هکری موفق شود به آن نفوذ کند می‌تواند داده‌ها را به هر شیوه‌ی دلخواهی دست‌کاری کرده یا به سرقت ببرد. با وجود این اگر داده‌ها به بستر بلاک‌چین منتقل شوند نه تنها جلوی دسترسی مجرمان سایبری گرفته می‌شود؛ بلکه کاربران دیگر به سرورها برای انتقال داده وابستگی نخواهند داشت. این موضوع به معنای سرعت بسیار بالای دانلود و جریان اطلاعاتی بی‌وقفه‌ی ابزارهای متصل به اینترنت است.

10 - هوش مصنوعی

یکی از جدیدترین زمینه‌هایی که بلاک‌چین را می‌توان در آن به کار برد، هوش مصنوعی است. زمانی که این دو فناوری با یکدیگر ادغام بشوند استخراج داده به هسته‌ی آن‌ها تبدیل خواهد شد.

با کمک بلاک‌چین می‌توان حجم عظیمی از داده‌ها را به شکلی کاملاً پایدار ذخیره کرد و با کمک هوش مصنوعی امکان تشخیص یا پیش‌بینی الگوهای موجود در داده‌های زنجیره‌ی ایجاد شده فراهم می‌شود؛ به همین دلیل، نسبت به نمونه‌های امروزی که از داده‌های ناقص یا نادرست بهره می‌گیرند، نتیجه بسیار دقیق‌تری به دست می‌آید. همچنین به مرور زمان با حذف نظارت انسانی، دقت یاد شده افزایش خواهد یافت.

11 - وب 3.0

عده‌ای از تحلیلگران معتقدند بلاک‌چین بستری برای به وجود آمدن وب 3 است و به کمک آن می‌توان اینترنتی امن ایجاد کرد.

اگر محتوای آنلاین را بتوان به واسطه‌ی فناوری همتا به همتا و توزیع شده‌ی بلاک‌چین ذخیره‌سازی کرد، اینترنت به سرعت تغییر کرده و به محلی کاملاً متفاوت تبدیل می‌شود.

همان‌گونه که گفته شد از بلاک‌چین هم‌اینک در برقراری ارتباطات پهن باند توزیع شده همتا به همتا، مدل‌های مالی و سامانه‌های رأی‌گیری  استفاده می‌شود و احتمالاً به‌کارگیری آن در ارزهای دیجیتالی احتمالاً از پایین‌ترین سطح اهمیت قرار دارد. در عصر حاضر اصلی‌ترین موضوعی که پیرامون بلاک‌چین مطرح می‌شود، امکان تغییر بستر اینترنت و به وجود آمدن وب 3 است.

وب 3 لزوماً بر پایه‌ی اطلاعات بنا نمی‌شود، محلی که کاربران به الگوریتم‌های هوشمند نیاز دارند و داده‌هایی را بدون اینکه متوجه شوند، دریافت می‌کند.

اگر وب 2.0 فازی از اینترنت باشد که به واسطه‌ی همکاری‌ها، شبکه‌های اجتماعی و «رده‌بندی مردم» ایجاد شد؛ اما وب 3.0 با زیرساخت‌ها و تعاریف ارائه شده برای آن تعریف نمی‌شود. بلاک‌چین ابزاری است که بستر اینترنتی که ارتباطات همتا به همتا را به وجود می‌آورد، به خود آن تبدیل می‌کند.

ایده‌ی اینترنت آزاد به صورت کامل به واقعیت بدل نشده است. ایده‌ای که به هر شخص اجازه می‌دهد به طور آزاد و محرمانه به برقراری ارتباط بپردازد. از طرفی شرکت‌های بزرگ و کاربران معمولی به یک اندازه به منابع دسترسی دارند. دلیل اصلی به وقوع نپیوستن طرح بالا، وجود سرورها است.

سرورها به ذخیره‌سازی داده‌های موجود در اینترنت می‌پردازند و زمانی که کاربری قصد بازدید از یک صفحه‌ی وب را دارد، داده‌های آن از یک سرور بازخوانی می‌شوند. شرکت‌های مخابراتی و فناوری بزرگی مانند گوگل و آمازون که میزبان حجم بالایی از تجهیزات یاد شده هستند، می‌توانند به شیوه‌ی دلخواه آن را گسترش بدهند. همچنین اگر هکری بخواهد اینترنت را از کار بیندازد، تنها کافی است به یک یا چند نمونه‌ها از آن‌ها حمله کند. لازم به یادآوری است در سال 2016، چنین حمله‌ای رخ داد.

محتوا تنها چیز مورد نیاز، برای تبدیل بلاک‌چین به اینترنتی خودبه‌خود همتا به ‌همتا است؛ زیرا تقریباً تمام چیزهایی که در این بستر قرار می‌گیرند محتوا محسوب می‌شوند.

اقدام بالا چالش‌های بسیاری دارد که نباید آن‌ها را نادیده گرفت. برای نمونه ذخیره‌سازی داده‌ها روی بلاک‌چین، خود با محدودیت و مشکلات خاصی روبه‌رو است و می‌تواند باعث ناپایداری سامانه بشود. از طرفی هم‌اینک از سیستم‌هایی ساخته شده بر پایه‌ی سرورها استفاده می‌شود؛ در نتیجه استانداردهای متفاوتی مورد نیاز بوده و باید با احتیاط مورد بررسی قرار بگیرند. برای مثال دریافت فایلی که در نسل‌های ابتدایی اینترنت چندین دقیقه طول می‌کشید، هم‌اکنون در کسری از ثانیه دانلود می‌شود.

همان‌گونه که گفته شد ایده‌ی انتقال اینترنت به بستر بلاک‌چین، کاملاً جدید نیست. اولین ارتباطات همتا به همتا به دو دهه‌ی قبل بازمی‌گردد و تاکنون شرکت‌های مختلفی خدمات خود را بر پایه‌ی آن ارائه می‌دهند.

در حال حاضر محتوا از دو طریق پرداخت حق اشتراک‌های ماهیانه یا تبلیغات اطراف صفحات وب در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. در هر دوی این روش‌ها یک واسطه و مانع برای پرداخت‌های کوچک وجود دارد؛ اما بلاک‌چین امکان برقراری ارتباط مستقیم بین مشتری و خدمات دهنده را فراهم می‌کند.

یکی از نگرانی‌های اصلی ایجاد وب 3.0 با بلاک‌چین، سانسور محتوا است؛ زیرا به‌کارگیری این فناوری به معنای حذف سرورهای مرکزی و قوانین پیرامون آن است. این موضوع مسائل سیاسی و محتواهای غیرقانونی را پیچیده‌تر می‌کند. در چنین بستری تمام محتوای غیراخلاقی، تروریستی و غیرقانونی در اختیار کاربران قرار گرفته و مقابله با آن بسیار سخت می‌شود.

 

---

سرمایه گذاران بزرگ بیت کوین:

نظرات افراد متخصص نسبت به بلاک‌چین: